Hợp đồng mua bán điện (PPA) là một thỏa thuận phức tạp nhưng hiệu quả, gắn kết các bên liên quan để tạo ra một dự án năng lượng mặt trời thành công. Để hiểu rõ hơn về PPA, việc nắm bắt vai trò của các bên tham gia là điều cần thiết. Thông thường, có ba "nhân vật" chính trong một hợp đồng PPA:
1. Chủ đầu tư dự án (Bên bán điện)
Đây là xương sống của toàn bộ dự án. Chủ đầu tư dự án là đơn vị chịu trách nhiệm phát triển, tài trợ, xây dựng, sở hữu và vận hành hệ thống năng lượng mặt trời. Vai trò của họ bao gồm:
- Phát triển dự án: Từ việc khảo sát địa điểm, xin giấy phép, thiết kế hệ thống, đến lập kế hoạch tài chính.
- Mua sắm và Xây dựng (EPC): Mua sắm các thiết bị như tấm pin, inverter, hệ thống giá đỡ và tiến hành thi công lắp đặt toàn bộ hệ thống.
- Vận hành và Bảo trì (O&M): Đảm bảo hệ thống hoạt động hiệu quả tối đa trong suốt thời hạn hợp đồng PPA, bao gồm giám sát hiệu suất, vệ sinh, sửa chữa và thay thế thiết bị khi cần.
- Chịu rủi ro: Gánh chịu các rủi ro về kỹ thuật, vận hành, bảo trì, và đôi khi là rủi ro về sản lượng điện nếu không đạt cam kết.
- Bán điện: Bán điện năng sản xuất được từ hệ thống cho bên mua theo các điều khoản đã ký kết trong PPA.
Tại sao họ tham gia PPA? Chủ đầu tư tìm kiếm một nguồn doanh thu ổn định và dài hạn từ việc bán điện, giúp họ thu hồi vốn đầu tư và tạo ra lợi nhuận. Hợp đồng PPA với bên mua uy tín là cơ sở để họ huy động vốn từ các tổ chức tài chính.
2. Bên mua điện (Doanh nghiệp/Tổ chức)
Bên mua điện là thực thể tiêu thụ điện năng được sản xuất từ hệ thống năng lượng mặt trời. Đây có thể là một nhà máy sản xuất, trung tâm thương mại, khách sạn, trường học, bệnh viện hoặc bất kỳ doanh nghiệp/tổ chức nào có nhu cầu điện lớn và muốn chuyển sang năng lượng sạch. Vai trò của họ là:
- Tiêu thụ điện: Mua và sử dụng điện năng từ hệ thống năng lượng mặt trời theo mức giá và điều khoản đã thỏa thuận.
- Cung cấp mặt bằng: Thường là cung cấp không gian lắp đặt hệ thống (ví dụ: mái nhà xưởng, khuôn viên đất trống).
- Thanh toán: Thực hiện các khoản thanh toán tiền điện cho chủ đầu tư dự án theo định kỳ.
Tại sao họ tham gia PPA? Bên mua điện mong muốn giảm chi phí điện năng dài hạn, ổn định giá điện, đạt được các mục tiêu bền vững (ESG), và nâng cao hình ảnh thương hiệu xanh mà không phải bỏ ra chi phí đầu tư ban đầu hay gánh vác rủi ro vận hành phức tạp của hệ thống.
3. Ngân hàng/Tổ chức tài chính
Mặc dù không phải là một bên trực tiếp trong hợp đồng mua bán điện, các ngân hàng và tổ chức tài chính đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hiện thực hóa các dự án năng lượng mặt trời thông qua PPA. Vai trò của họ là:
- Cung cấp vốn: Tài trợ khoản vay cho chủ đầu tư dự án để chi trả cho các hoạt động phát triển, mua sắm và xây dựng.
- Đánh giá rủi ro: Thẩm định tính khả thi của dự án, năng lực của chủ đầu tư và uy tín của bên mua điện dựa trên hợp đồng PPA.
- Yêu cầu bảo đảm: Đảm bảo khoản vay được trả, thường thông qua các cam kết trong PPA về dòng tiền ổn định và các điều khoản bảo lãnh khác.
Tại sao họ tham gia vào quá trình PPA? Các tổ chức tài chính tìm kiếm các dự án có dòng tiền ổn định và rủi ro được kiểm soát để đảm bảo khả năng hoàn trả vốn vay. Hợp đồng PPA dài hạn với một bên mua có uy tín chính là yếu tố then chốt giúp họ yên tâm giải ngân vốn, biến PPA trở thành một công cụ tài chính mạnh mẽ cho ngành năng lượng tái tạo.
Mối quan hệ giữa ba bên này là một vòng tròn khép kín: chủ đầu tư xây dựng dự án nhờ vốn từ ngân hàng và cam kết mua điện từ bên mua; bên mua có điện sạch, giá rẻ mà không cần đầu tư; ngân hàng có thể cấp vốn an toàn nhờ PPA. Sự hợp tác này là động lực chính thúc đẩy sự phát triển của năng lượng mặt trời trên quy mô lớn.
