Điện mặt trời áp mái (ĐMTAM) được kỳ vọng mang lại lợi nhuận ổn định nhờ chi phí vận hành thấp và thời gian hoàn vốn nhanh (5–7 năm). Tuy nhiên, nhiều chủ đầu tư lại rơi vào tình trạng lỗ hoặc khó hòa vốn, một trong những nguyên nhân chính là không chú trọng công tác vận hành và bảo dưỡng (O&M). Dưới đây là phân tích chi tiết:
1. Giảm Hiệu Suất Hệ Thống Do Bảo Dưỡng Kém
-
Bụi bẩn, lá cây, phân chim bám trên tấm pin làm giảm khả năng hấp thụ ánh sáng, khiến sản lượng điện giảm 10–25% tùy mức độ ô nhiễm.
-
Không vệ sinh định kỳ (đặc biệt ở khu vực nhiều bụi, gần nhà máy, đường giao thông) dẫn đến tổn thất năng lượng tích lũy theo thời gian.
-
Không kiểm tra hệ thống làm mát, gây quá nhiệt (giảm 0,5% hiệu suất/°C vượt ngưỡng).
2. Hao Hụt Điện Năng Do Hư Hỏng Thiết Bị
-
Inverter hỏng không được thay thế kịp thời: Làm gián đoạn phát điện, giảm 30–50% sản lượng nếu không có dự phòng.
-
Dây dẫn, connector bị lỏng hoặc oxy hóa: Gây tổn thất điện năng, thậm chí chập cháy nguy hiểm.
-
Pin mặt trời bị nứt, hot spot do không phát hiện sớm, làm giảm tuổi thọ hệ thống.
3. Không Giám Sát Hệ Thống Liên Tục
-
Nhiều chủ đầu tư không lắp hệ thống SCADA hoặc giám sát từ xa, dẫn đến không phát hiện kịp thời sự cố như:
-
Mất pha, sụt áp do lỗi đấu nối.
-
Tấm pin ngừng hoạt động vì hư hỏng diode/bypass.
-
-
Không phân tích dữ liệu để tối ưu góc nghiêng, hướng pin theo mùa.
4. Chi Phí Sửa Chữa Phát Sinh Cao
-
Không bảo dưỡng định kỳ dẫn đến hư hỏng nặng, tốn kém thay thế (ví dụ: inverter đột ngột cháy do quá tải kéo dài).
-
Lựa chọn nhà thầu O&M giá rẻ, kém chất lượng, dẫn đến bảo trì không đúng kỹ thuật, gây rủi ro an toàn.
5. Tuổi Thọ Hệ Thống Giảm Nhanh
-
Pin mặt trời có tuổi thọ 20–25 năm, nhưng nếu không bảo dưỡng tốt, hiệu suất có thể giảm 2–3%/năm (cao hơn mức cam kết 0,8%/năm của nhà sản xuất).
-
Không kiểm tra khung giá đỡ dẫn đến gỉ sét, hư hỏng sau mưa bão.
Giải Pháp Khắc Phục của Solar SPC
Để tránh lỗ vốn do O&M kém, chủ đầu tư cần:
✅ Ký hợp đồng bảo trì định kỳ với đơn vị uy tín (vệ sinh 3–6 tháng/lần, kiểm tra điện trở cách điện, siết lại connector).
✅ Lắp hệ thống giám sát thông minh để phát hiện sự cố từ xa (SCADA)
✅ Đào tạo nhân sự vận hành hoặc thuê dịch vụ O&M chuyên nghiệp.
✅ Mua bảo hiểm rủi ro cho thiết bị và sản lượng điện.
Kết Luận
Nhiều chủ đầu tư ĐMTAM chỉ tập trung vào lắp đặt ban đầu mà xem nhẹ O&M, dẫn đến sản lượng giảm, chi phí phát sinh và khó hòa vốn. Để đảm bảo lợi nhuận dài hạn, cần coi O&M là phần không thể thiếu trong vận hành hệ thống.
