1. Bối cảnh chung
-
Nhu cầu điện tại Đông Nam Á tăng trưởng mạnh (~5-6%/năm), thúc đẩy mở rộng đầu tư vào năng lượng tái tạo (NLTT).
-
PPA (Hợp đồng Mua bán Điện) là công cụ quan trọng để thu hút tư nhân và quốc tế, đặc biệt khi các nước giảm dần cơ chế FIT (Biểu giá hỗ trợ).
2. Xu hướng tại Việt Nam
✅ Chuyển dịch từ FIT sang đấu thầu cạnh tranh:
-
Giai đoạn 2017-2020: FIT là động lực chính cho bùng nổ điện mặt trời/gió.
-
Từ 2023: Áp dụng cơ chế đấu giá NLTT (PDP VIII), tập trung vào điện gió ngoài khơi và dự án tích hợp lưu trữ.
✅ PPA trực tiếp (Corporate PPA):
-
Các tập đoàn lớn (Apple, Nike, Samsung…) đặt mục tiêu 100% NLTT, thúc đẩy ký kết PPA riêng với nhà sản xuất điện (ví dụ: dự án điện gió 47MW của Enterprize Energy cung cấp cho doanh nghiệp FDI).
-
Rào cản: Pháp lý chưa rõ ràng về cơ chế bán điện trực tiếp (khác với mô hình độc quyền EVN).
✅ PPA lai (Hybrid PPA):
-
Kết hợp nhiều nguồn (mặt trời + gió + lưu trữ) để tối ưu chi phí và ổn định lưới điện.
-
Ví dụ: Tập đoàn Bamboo Capital kết hợp điện mặt trời và thủy điện nhỏ tại Việt Nam.
3. Xu hướng tại Đông Nam Á
🌏 Thái Lan & Malaysia: Dẫn đầu về Corporate PPA
-
Cơ chế mở cho phép doanh nghiệp mua điện trực tiếp từ nhà sản xuất (Ví dụ: Amazon ký PPA 150MW điện mặt trời tại Thái Lan).
🌏 Philippines & Indonesia: Ưu tiên PPA có bảo lãnh chính phủ
-
Tập trung vào điện gió, mặt trời và địa nhiệt, với cơ chế chia sẻ rủi ro để thu hút FDI.
🌏 Singapore: Tiên phong PPA xuyên biên giới
-
Nhập khẩu điện từ Lào, Malaysia qua lưới ASEAN Power Grid (dự án 2.3GW từ Lào-Hồi giáo-Singapore).
4. Thách thức chung
🔴 Rủi ro pháp lý: Quy định PPA chưa đồng bộ giữa các nước.
🔴 Hạ tầng lưới điện: Cần nâng cấp để tích hợp NLTT quy mô lớn.
🔴 Cạnh tranh giá: Áp lực giảm giá điện khi chuyển sang đấu thầu.
5. Triển vọng
-
Giai đoạn 2025-2030: PPA sẽ đa dạng hơn (bao gồm Green PPA, PPA blockchain), tập trung vào:
-
Dự án điện gió ngoài khơi (Việt Nam, Philippines).
-
Mô hình Community PPA (Philippines, Indonesia) cho khu vực nông thôn.
-
Ứng dụng công nghệ (AI, IoT) để tối ưu hóa PPA.
-
Kết luận
Xu hướng PPA tại Việt Nam và Đông Nam Á phản ánh sự chuyển dịch từ cơ chế nhà nước kiểm soát sang thị trường tự do hóa, với sự tham gia ngày càng lớn của khu vực tư nhân và quốc tế. Để nắm bắt cơ hội, các nhà đầu tư cần linh hoạt thích ứng với mô hình PPA mới và rủi ro pháp lý đặc thù.
