Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau đi sâu vào một khía cạnh ít được nhắc đến hơn khi nói về năng lượng mặt trời: "Những tình huống thực tế trong O&M: Khi chuyện không như mơ."

Khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời, chúng ta thường hình dung về một tương lai tươi sáng, điện năng ổn định và tiết kiệm chi phí. Và đúng là phần lớn thời gian, hệ thống hoạt động rất tốt. Tuy nhiên, thực tế vận hành và bảo trì (O&M) không phải lúc nào cũng suôn sẻ như dự kiến. Có những tình huống bất ngờ, đôi khi "dở khóc dở cười", mà đội ngũ O&M phải đối mặt để đảm bảo hệ thống vẫn hoạt động hiệu quả.

Vậy, những "cơn ác mộng" thực tế đó là gì, và làm thế nào để chúng ta rút kinh nghiệm? Hãy cùng khám phá!

1. Biến tần báo lỗi "bí ẩn" và khó chẩn đoán

Biến tần (inverter) là "bộ não" của hệ thống. Khi nó báo lỗi, cả hệ thống có thể ngừng hoạt động. Đôi khi, mã lỗi rất rõ ràng, nhưng có những lúc, chúng lại là một bí ẩn.

Tình huống thực tế: Một ngày đẹp trời, hệ thống ngừng sản xuất điện. Ứng dụng giám sát báo "Lỗi chung" hoặc một mã lỗi không có trong sách hướng dẫn. Biến tần liên tục khởi động lại hoặc phát ra tiếng ồn lạ. Kỹ thuật viên đến hiện trường, kiểm tra các thông số cơ bản nhưng mọi thứ đều có vẻ bình thường.
Thách thức O&M:
- Phân tích phức tạp: Lỗi có thể không nằm ở bản thân biến tần mà ở điện lưới không ổn định, lỗi cảm biến bên ngoài, hoặc thậm chí là lỗi phần mềm cần cập nhật.
- Phụ thuộc nhà sản xuất: Đôi khi cần sự hỗ trợ trực tiếp từ hãng sản xuất biến tần, điều này có thể mất thời gian.
Bài học rút ra: Luôn lưu giữ sách hướng dẫn sử dụng và mã lỗi của biến tần. Đảm bảo hệ thống giám sát hoạt động hiệu quả để ghi lại các thông số chi tiết trước khi lỗi xảy ra. Xây dựng mối quan hệ tốt với đội ngũ hỗ trợ kỹ thuật của nhà sản xuất và có kế hoạch dự phòng biến tần cho các dự án lớn.

2. "Khách không mời" ghé thăm: Động vật hoang dã và côn trùng

Tấm pin mặt trời trên mái nhà hay trên cánh đồng có thể trở thành nơi trú ẩn lý tưởng cho các loài động vật.

Tình huống thực tế: Khách hàng báo cáo hệ thống giảm hiệu suất. Kỹ thuật viên đến kiểm tra thì phát hiện chim làm tổ dưới tấm pin, che khuất một phần. Hoặc chuột, sóc gặm nhấm dây điện, gây chập mạch. Thậm chí có trường hợp rắn làm tổ gây nguy hiểm khi bảo trì. Ong làm tổ trong khe hở biến tần khiến thiết bị quá nhiệt.
Thách thức O&M:
- Gây hại vật lý: Phân động vật ăn mòn tấm pin, dây điện bị cắn phá gây mất an toàn và chập cháy.
- Khó tiếp cận và xử lý: Việc loại bỏ tổ động vật phải được thực hiện cẩn thận, đôi khi cần chuyên gia bắt động vật.
- Rủi ro an toàn: Điện giật khi động vật cắn đứt dây, hoặc nguy hiểm từ các loài bò sát, côn trùng.
Bài học rút ra: Kiểm tra định kỳ các dấu hiệu của động vật. Cân nhắc lắp đặt lưới chắn chim/chuột quanh viền tấm pin. Đảm bảo các khe hở được bịt kín để ngăn côn trùng làm tổ.

3. Thời tiết "trở mặt" và tác động bất ngờ

Hệ thống năng lượng mặt trời được thiết kế để chịu được thời tiết khắc nghiệt, nhưng đôi khi thiên nhiên lại có những bất ngờ ngoài dự kiến.

Tình huống thực tế: Một cơn bão lớn bất ngờ ập đến, gió giật mạnh làm lỏng hoặc hư hỏng một vài tấm pin. Mưa đá lớn gây nứt vỡ bề mặt kính của pin. Sét đánh gần đó gây quá áp, làm hỏng biến tần hoặc các thiết bị bảo vệ. Lũ lụt làm ngập khu vực lắp đặt, ảnh hưởng đến tủ điện hoặc hệ thống dây dẫn ngầm.
Thách thức O&M:
- Khắc phục nhanh chóng: Cần phản ứng kịp thời sau thiên tai để đánh giá thiệt hại và khôi phục hoạt động.
- Chi phí sửa chữa: Hư hỏng do thiên tai có thể rất lớn, đòi hỏi chi phí sửa chữa hoặc thay thế đáng kể.
- Rủi ro an toàn: Làm việc sau bão lũ luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Bài học rút ra: Đảm bảo cấu trúc khung đỡ vững chắc và tuân thủ tiêu chuẩn thiết kế chống bão. Lắp đặt đầy đủ các thiết bị chống sét lan truyền (SPD). Có chính sách bảo hiểm phù hợp cho hệ thống điện mặt trời. Có kế hoạch ứng phó khẩn cấp sau thiên tai.

4. Bụi bẩn và tác nhân môi trường không lường trước

Ngoài bụi thông thường, đôi khi có những tác nhân đặc biệt từ môi trường gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tấm pin.

Tình huống thực tế: Hệ thống lắp đặt gần một công trường xây dựng, bụi xi măng mịn bám chặt vào tấm pin, rất khó vệ sinh. Hoặc gần khu vực nông nghiệp, thuốc trừ sâu hay các hóa chất bay hơi bám lên pin, gây ăn mòn lớp kính. Gần biển thì hơi muối gây ăn mòn nhanh chóng khung pin và các mối nối.
Thách thức O&M:
- Giảm hiệu suất nghiêm trọng: Lớp bẩn đặc biệt khó vệ sinh có thể làm giảm hiệu suất dài hạn.
- Yêu cầu vệ sinh chuyên biệt: Cần các phương pháp hoặc hóa chất vệ sinh chuyên dụng (nếu được phép) để loại bỏ các chất bẩn này.
- Tăng chi phí bảo trì: Cần vệ sinh thường xuyên hơn hoặc sử dụng dịch vụ chuyên nghiệp.
Bài học rút ra: Khảo sát kỹ môi trường lắp đặt trước khi thiết kế và lắp đặt. Lựa chọn loại tấm pin và vật liệu có khả năng chống ăn mòn cao (ví dụ: chứng nhận chống muối biển). Lên lịch vệ sinh thường xuyên hơn với các phương pháp phù hợp.

5. Sự cố từ lưới điện: "Người hàng xóm" khó tính

Hệ thống nối lưới phải tương tác liên tục với lưới điện quốc gia, và đôi khi chính lưới điện lại là nguyên nhân gây ra vấn đề.

Tình huống thực tế: Biến tần liên tục báo lỗi "quá áp lưới" hoặc "tần số ngoài giới hạn" và tự động ngắt kết nối. Mặc dù hệ thống của bạn không có lỗi, nhưng chất lượng điện lưới không ổn định khiến biến tần phải tự bảo vệ, dẫn đến việc mất sản lượng. Việc này xảy ra thường xuyên và không theo quy luật.
Thách thức O&M:
- Khó xác định nguyên nhân: Lỗi không phải từ hệ thống của bạn, mà từ bên ngoài.
- Phụ thuộc công ty điện lực: Khắc phục lỗi này đòi hỏi sự phối hợp và can thiệp từ công ty điện lực, điều này có thể mất thời gian và quy trình.
- Tổn thất sản lượng: Hệ thống không thể hoạt động khi lưới điện không ổn định.
Bài học rút ra: Đảm bảo biến tần được cài đặt các thông số lưới chuẩn xác theo quy định của công ty điện lực. Có hệ thống giám sát ghi lại chi tiết các thông số lưới khi biến tần ngắt kết nối để cung cấp bằng chứng cho công ty điện lực. Xây dựng mối quan hệ tốt với công ty điện lực để dễ dàng phối hợp khi có sự cố.

Lời kết,

Những tình huống thực tế này cho thấy O&M hệ thống điện mặt trời không chỉ là một công việc kỹ thuật đơn thuần, mà còn đòi hỏi sự chuẩn bị, khả năng thích ứng và kinh nghiệm để đối phó với những điều "không như mơ". Chính những đội ngũ O&M tận tâm, chuyên nghiệp, với khả năng giải quyết vấn đề linh hoạt, mới là những người hùng thầm lặng, đảm bảo rằng hệ thống năng lượng mặt trời của chúng ta luôn hoạt động hiệu quả, bất chấp mọi thách thức.

Hiểu được những tình huống này sẽ giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn, đưa ra các quyết định sáng suốt hơn trong việc đầu tư và duy trì hệ thống điện mặt trời.