So Sánh Chi Tiết PPA và DPPA Trong Lăng Lượng Mặt Trời

Mở Đầu

Trong bối cảnh phát triển năng lượng tái tạo, hai mô hình hợp đồng mua bán điện PPA (Power Purchase Agreement) và DPPA (Direct Power Purchase Agreement) đang trở thành xu hướng toàn cầu. Tại Việt Nam, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai cơ chế này có ý nghĩa quan trọng đối với nhà đầu tư, doanh nghiệp và các đơn vị phát triển dự án điện mặt trời. Bài viết này cung cấp phân tích chi tiết, toàn diện (1,200+ từ) về điểm giống và khác nhau giữa PPA và DPPA, kèm ví dụ thực tế và xu hướng áp dụng tại thị trường Việt Nam.

1. Tổng Quan Về PPA và DPPA

1.1. PPA (Power Purchase Agreement) - Hợp Đồng Mua Bán Điện Truyền Thống

• Định nghĩa: Thỏa thuận dài hạn (10-25 năm) giữa nhà sản xuất điện (bên bán) và đơn vị mua điện (thường là công ty điện lực như EVN hoặc doanh nghiệp tư nhân).

• Đặc điểm chính:

  • EVN đóng vai trò trung gian mua lại toàn bộ điện từ nhà đầu tư.

  • Áp dụng giá FIT (Feed-in Tariff) hoặc giá đấu thầu.

  • Phổ biến trong các dự án điện mặt trời quy mô lớn (từ 1MW trở lên).

1.2. DPPA (Direct Power Purchase Agreement) - Hợp Đồng Mua Bán Điện Trực Tiếp

• Định nghĩa: Thỏa thuận trực tiếp giữa nhà sản xuất điện và khách hàng sử dụng cuối cùng (doanh nghiệp, nhà máy) mà không thông qua EVN.

• Đặc điểm chính:

  • Điện được truyền tải qua lưới điện quốc gia nhưng EVN chỉ thu phí dịch vụ truyền tải.

  • Giá điện được thương lượng tự do giữa hai bên.

  • Phù hợp với các dự án áp mái nhà xưởng hoặc Solar Farm cỡ vừa.

2. So Sánh Chi Tiết PPA và DPPA

2.1. Bảng Tổng Hợp Khác Biệt Cốt Lõi

2.2. Phân Tích Sâu Từng Khác Biệt

① Cơ chế mua bán điện

• PPA: Điện được bán cho EVN → EVN bán lại cho người dùng cuối.
  Ví dụ: Nhà máy điện mặt trời 50MW tại Ninh Thuận bán toàn bộ sản lượng cho EVN theo giá FIT 1,508 đồng/kWh.

• DPPA: Điện được bán thẳng cho doanh nghiệp (Vinamilk, Samsung...) thông qua lưới điện chung.
  Ví dụ: Tập đoàn Heineken mua trực tiếp 20MW từ Solar Farm tại Bình Thuận, trả phí truyền tải cho EVN.

② Cơ chế định giá

• PPA:

  • Giá cố định theo FIT (1,185-1,508 đồng/kWh tại Việt Nam).

  • Hoặc giá đấu thầu (thường thấp hơn FIT 10-15%).

• DPPA:

  • Giá thương lượng tự do, thường cao hơn FIT (1,800-2,500 đồng/kWh).

  • Có thể áp dụng cơ chế giá biến đổi theo lạm phát/thị trường.

③ Rủi ro tài chính

• PPA:

  • Ưu điểm: EVN là đơn vị Nhà nước → ít rủi ro vỡ hợp đồng.

  • Nhược điểm: Phụ thuộc vào chính sách FIT (có thể thay đổi).

• DPPA:

  • Ưu điểm: Chủ động giá bán, không phụ thuộc FIT.

  • Nhược điểm: Rủi ro tín dụng nếu doanh nghiệp mua điện phá sản.

3. Ví Dụ Thực Tế Tại Việt Nam và Thế Giới

3.1. Dự Án PPA Điển Hình

• Solar Farm 49MW tại Khánh Hòa:

  • Ký PPA 20 năm với EVN theo giá FIT 9.35 US cent/kWh (2019).

  • Tổng đầu tư 1,200 tỷ đồng, hoàn vốn sau 8 năm.

3.2. Dự Án DPPA Tiêu Biểu

• Heineken Việt Nam:

  • Ký DPPA 10 năm mua 20MW điện từ nhà máy NLMT tại Bình Thuận.

  • Giá điện thấp hơn 25% so với mua từ EVN.

• Google (Toàn Cầu):

  • Sử dụng DPPA mua 1,200MW điện gió/mặt trời để đạt 100% năng lượng tái tạo.

4. Xu Hướng Áp Dụng Tại Việt Nam

4.1. PPA Truyền Thống

• Đang giảm dần do:

  • Chính sách FIT kết thúc (2020).

  • Chuyển sang cơ chế đấu thầu cạnh tranh.

4.2. DPPA - Tương Lai Của Điện Mặt Trời

• Ưu thế vượt trội:

  • Giúp doanh nghiệp tiết kiệm điện (giảm 20-30% chi phí).

  • Giải quyết tình trạng quá tải lưới điện (Ninh Thuận, Bình Thuận).

• Thách thức:

  • Cần hoàn thiện khung pháp lý (Quyết định 18/2023 mới chỉ là thí điểm).

  • Nâng cấp hạ tầng truyền tải điện.

5. Kết Luận: Nên Chọn PPA Hay DPPA?

5.1. PPA Phù Khi...

• Dự án quy mô lớn (>50MW).

• Muốn ổn định tài chính nhờ cơ chế FIT.

• Khả năng tiếp cận vốn ngân hàng dễ dàng.

5.2. DPPA Tối Ưu Khi...

• Doanh nghiệp muốn giảm chi phí điện (nhà máy, xưởng sản xuất).

• Nhà đầu tư không muốn phụ thuộc EVN.

• Có sẵn đối tác tin cậy để ký hợp đồng dài hạn.

5.3. Dự Báo 2025-2030

• DPPA sẽ chiếm 30-40% thị phần điện mặt trời tại Việt Nam.

• PPA truyền thống tiếp tục áp dụng cho dự án trọng điểm quốc gia.